Kwas foliowy (witamina B9) odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Uczestniczy w syntezie DNA, procesach podziału komórek i tworzeniu czerwonych krwinek. Jego odpowiednia podaż jest ważna również dla zapobiegania wadom cewy nerwowej u płodu – stąd podkreśla się konieczność suplementacji kwasu foliowego już w okresie planowania ciąży.
Niedobór witaminy B9 może prowadzić do poważnych zaburzeń, w tym do niedokrwistości megaloblastycznej, problemów z układem nerwowym czy wad rozwojowych płodu.
Działanie kwasu foliowego w organizmie
Kwas foliowy uczestniczy m.in. w syntezie kwasów nukleinowych – DNA i RNA, które są podstawą funkcjonowania każdej komórki. Umożliwia również prawidłowe działanie enzymów odpowiedzialnych za przemiany aminokwasów, m.in. homocysteiny, której nadmiar może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Dzięki współdziałaniu z witaminami B6 i B12 wspiera również produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym, zapobiegając niedokrwistości. Kwas foliowy wpływa też na ośrodkowy układ nerwowy – zarówno, jeśli chodzi o jego prawidłowe funkcjonowanie, jak i rozwój.
Znaczenie kwasu foliowego w okresie planowania dziecka i ciąży
Kwas foliowy ma szczególne znaczenie dla kobiet w wieku rozrodczym. Jego suplementacja jeszcze przed zajściem w ciążę i w pierwszych tygodniach jej trwania jest istotna dla prawidłowego rozwoju cewy nerwowej płodu, z której powstaje mózg i rdzeń kręgowy.
Niedobór kwasu foliowego w tym okresie może prowadzić do poważnych wad rozwojowych, takich jak rozszczep kręgosłupa, bezmózgowie czy przepuklina oponowo-rdzeniowa. Z tego względu Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) zaleca suplementację kwasu foliowego co najmniej 12 tygodni przed planowaną ciążą, a także przez całą ciążę, połóg i laktację. W przypadku kobiet z grupy ryzyka (np. przy wcześniejszych wadach cewy nerwowej u dziecka) dawka może być wyższa – należy skonsultować ją z lekarzem.
Objawy niedoboru kwasu foliowego
Niedobór kwasu foliowego może rozwijać się stopniowo i dawać niespecyficzne objawy, takie jak m.in.:
- przewlekłe zmęczenie i osłabienie
- bladość skóry, bóle głowy, duszność
- zaburzenia koncentracji, rozdrażnienie, problemy z pamięcią
- zajady w kącikach ust i zapalenie języka
- trudności z zajściem w ciążę.
Długotrwały niedobór prowadzi do anemii megaloblastycznej, a u ciężarnych może skutkować wspomnianymi wadami rozwojowymi u płodu.
Naturalne źródła kwasu foliowego w diecie
Dobrym źródłem kwasu foliowego są m.in.:
- szpinak, sałata, jarmuż, natka pietruszki, brokuły, brukselka
- rośliny strączkowe (np. soczewica)
- niektóre owoce (np. pomarańcze, kiwi)
- pełnoziarniste produkty zbożowe
Warto jednak pamiętać, że kwas foliowy jest wrażliwy na działanie wysokiej temperatury. W związku z tym najlepiej spożywać warzywa w postaci surowej ewentualnie krótko gotowanej.
Suplementacja kwasu foliowego – czym kierować się przy wyborze suplementu diety?
Pierwszym aspektem, na który warto zwrócić uwagę przy wyborze suplementu diety z kwasem foliowym, jest jego forma. W sprzedaży dostępne są preparaty z syntetycznym kwasem foliowym (kwasem pteroilomonoglutaminowym), aktywną formą kwasu foliowego (np. L-metylofolianem wapnia, solą glukozaminową kwasu (6S)-5-metylotetrahydrofoliowego) lub dwoma formami. Szczególną uwagę na aktywną formę kwasu foliowego powinny zwrócić osoby z potwierdzonym wariantem polimorficznym genu MTHFR.
Przy wyborze suplementu diety z kwasem foliowym warto wziąć pod uwagę również jakość i bezpieczeństwo stosowania danego preparatu. Suplementy diety nie podlegają tak rygorystycznym wymogom, co leki. W związku z tym dobrze jest patrzeć na to, czy pochodzą od renomowanych producentów i mają dodatkowe certyfikaty od zewnętrznych, niezależnych firm laboratoryjnych.
Jeszcze innym czynnikiem, na który warto patrzeć przed zakupem, jest forma podania i wygoda stosowania danego preparatu. Suplementy diety z kwasem foliowym występują najczęściej w postaci kapsułek czy tabletek. Jednak można spotkać i takie, które mają formę proszku do rozpuszczenia w wodzie.
- https://formeds.pl/pages/kwas-foliowy?srsltid=AfmBOoov6J_da1Z_HDSv5bFp_7UFU5Vt2CY34K3BTXwUDSNywKNNpp0D
